An analysis of scope and framework of technical assistance on "Climate Change Adaptation in Agriculture for Enhanced Recovery and Sustainability of Highlands"

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change)
สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) ในปัจจุบันเป็นประเด็นที่เป็นความท้าทายของโลก เนื่องจากการเกิดปรากฏการณ์ดังกล่าว ส่งผลกระทบต่อสภาพเศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้ในหลากหลายมิติ โดยระดับความรุนแรงและผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจะมีความแตกต่างกันไปทั้งในแง่ของเวลา สถานที่ ระดับความรุนแรงและความถี่ซึ่งขึ้นอยู่กับลักษณะทางกายภาพ วัฒนธรรม สภาพเศรษฐกิจ สังคม รวมถึงขีดความสามารถในการปรับตัวของระบบนิเวศหรือสังคมแต่ละพื้นที่และแต่ละประเทศ ซึ่งอาจได้ประโยชน์หรือได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้ อย่างไรก็ตาม คาดว่าเกือบทุกสาขาการผลิตของระบบเศรษฐกิจ จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อภาคการเกษตรและอาหาร เช่นในภูมิภาคที่อยู่ในพื้นที่ละติจูดต่ำ (ส่วนใหญ่เป็นประเทศกำลังพัฒนา) หากอุณหภูมิสูงเพิ่มขึ้น 1 องศาเซลเซียส   จะส่งผลทำให้ผลผลิตของธัญพืชสำคัญลดลงร้อยละ 5 – 10[1] อีกทั้งการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจะเกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งปริมาณน้ำฝน อุณหภูมิ และปัจจัยทางภูมิอากาศอื่น ๆ จะส่งผลกระทบตอปริมาณผลผลิตของภาคการเกษตรโดยตรง การเจริญเติบโตของภาคเกษตรไม่เพียงแต่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศหากแต่ยังสัมพันธ์กับระบบกลไกตลาด กระบวนการทางธรรมชาติในระบบนิเวศ (Biophysical process) และความสัมพันธ์เกี่ยวของกันของพื้นที่ราบกับพื้นที่ชันตนน้ำ นอกจากนี้ การปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังเป็นอีกปัจจัยหนึ่งในการกําหนดการเจริญเติบโตของภาคเกษตร จึงนับได้ว่าภาคการเกษตรเป็นภาคที่มีความสำคัญเป็นลำดับแรกที่มีความอ่อนไหวและมีความเสี่ยงที่จะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

จังหวัดน่านกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

พื้นที่ตำบลบัวใหญ่ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน มีภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่สูงและประชากรในพื้นที่มีการประกอบอาชีพเกษตรกรรม ในขณะเดียวกัน การรุกล้ำ ทำลายพื้นที่ป่าต้นน้ำ เปลี่ยนเป็นพื้นที่การเกษตรที่เน้นปลูกพืชเชิงเดี่ยว ทำให้เกิดปัญหาการชะล้างพังทลายของดิน ดินถล่ม อุทกภัย วาตภัยและภัยแล้ง ซึ่งมีความถี่และความรุนแรงมากขึ้น อีกทั้ง กิจกรรมทางการเกษตรที่มีการเผาทำลายเศษพืชหลังเก็บเกี่ยว ก่อให้เกิดปัญหาหมอกควัน การใช้สารเคมีทางการเกษตร ส่งผลต่อการตกค้างในดิน สารพิษสะสมในพืชและเข้าสู่ห่วงโซ่อาหาร ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สุขภาพและคุณภาพชีวิตของเกษตรกรและประชาชนในพื้นที่ และส่งผลต่อรายได้และวิถีชีวิตของชุมชนและความสมบูรณ์ของระบบนิเวศในพื้นที่เป็นอย่างมาก ปัญหาที่เกิดขึ้นส่วนหนึ่งเกิดขึ้นจากการพัฒนาระบบเศรษฐกิจในยุคที่ผ่านมาของประเทศไทยและเกิดขึ้นจากเกษตรกรที่ยังคงขาดองค์ความรู้ในการทำการเกษตรที่เหมาะสมต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ ซึ่งสภาพปัญหาที่เกิดขึ้นในจังหวัดน่าน สามารถยืนยันว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมีผลกระทบต่อภาคการเกษตรบนพื้นที่สูง

โครงการการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในภาคเกษตรเพื่อเพิ่มการฟื้นตัวและความยั่งยืนในพื้นที่สูง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้รับความช่วยเหลือทางวิชาการ จากธนาคารพัฒนาเอเชีย เพื่อจัดทำโครงการการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในภาคการเกษตร เพื่อเพิ่มการฟื้นตัวและความยั่งยืนบนพื้นที่สูง งบประมาณของโครงการรวมทั้งสิ้น 2 ล้านเหรียญสหรัฐ เพื่อทำการศึกษาวิจัยและแก้ปัญหาความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่จากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศในภาคเกษตร เพื่อลดความเปราะบาง และเพิ่มขีดความสามารถในการปรับตัวของชุมชนบนพื้นที่สูงและระบบนิเวศในประเทศไทย และแสดงให้เห็นถึงรูปแบบการพัฒนาการเกษตรที่ยั่งยืน และครอบคลุม โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ลงพื้นที่ในจังหวัดน่าน เพื่อร่วมกันพัฒนาข้อเสนอโครงการและหารือกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่